بی‌اختیار ادرار استرسی یکی از رایج ترین مشکلات در میان زنان و مردان است که اغلب به دلیل فشار یا استرس فیزیکی ناگهانی، مانند سرفه، عطسه، خنده یا فعالیت‌های بدنی رخ می‌دهد. این نوع بی‌اختیاری به دلیل ضعف عضلات کف لگن یا اختلال در عملکرد دریچه‌ی مثانه به وجود می‌آید.
خوشبختانه، روش‌های مؤثری برای مدیریت و درمان بی‌اختیار ادرار استرسی وجود دارد که از تمرینات تقویت عضلات کف لگن گرفته تا روش‌های جراحی قابل استفاده هستند. در این مقاله، به بررسی علل، راه‌های پیشگیری و گزینه‌های درمانی می‌پردازیم تا شما بتوانید با آگاهی بیشتری این موضوع را مدیریت کنید.
نشانههای بی‌اختیاری ادرار استرسی
بی‌اختیاری ادرار استرسی یکی از انواع مشکلات شایع زنان است و زمانی رخ می‌دهد که فشار یا استرس فیزیکی بر مثانه وارد می‌شود. در این نوع بی‌اختیاری، عضلات کف لگن که از مثانه حمایت می‌کنند ضعیف شده‌اند و قادر به نگه داشتن ادرار در هنگام افزایش فشار بر مثانه نیستند. در ادامه به برخی از نشانههای بی‌اختیاری ادرار استرسی اشاره می‌کنیم:
نشت ادرار هنگام فعالیت‌های فیزیکی: نشت غیر ارادی ادرار هنگام انجام فعالیت‌‌هایی که باعث افزایش فشار داخل شکم و لگن می‌شود، از مهم ترین نشانههای بی‌اختیاری ادرار استرسی است.
نشت ادرار بدون احساس نیاز به دفع ادرار: یکی از ویژگی‌های بی‌اختیاری استرسی این است که نشت ادرار به طور ناگهانی و بدون اینکه فرد احساس نیاز به دفع ادرار داشته باشد، رخ می‌دهد. این نشت به دلیل افزایش فشار بر مثانه اتفاق می‌افتد و نه به علت پر بودن مثانه.
مقدار کم ادرار: معمولاً مقدار ادرار نشت کرده در بی‌اختیاری استرسی نسبتاً کم است. این نشت به صورت چند قطره ادرار می‌باشد، اما در برخی موارد بیشتر نیز است.
تشدید نشانه‌‌ها هنگام فعالیت بیشتر: بی‌اختیاری ادرار استرسی معمولاً هنگام فعالیت‌های فیزیکی شدید تر یا در مواقعی که فشار بیشتری به ناحیه شکم و لگن وارد می‌شود، تشدید می‌شود. فعالیت‌‌هایی مانند دویدن یا پریدن باعث افزایش نشت ادرار می‌شوند.
افزایش نشت ادرار با گذشت زمان: بی‌اختیاری ادرار استرسی به مرور زمان بدتر می‌شود، به‌خصوص اگر علت اصلی آن (مانند ضعف عضلات کف لگن یا افزایش فشار بر مثانه) برطرف نشود. با گذشت زمان، میزان و دفعات نشت ادرار بیشتر می‌شود.
علت بی‌اختیاری ادرار فشاری در زنان
بی‌اختیاری ادرار فشاری (استرسی) در زنان به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود و معمولاً ناشی از ضعف در عضلات کف لگن یا ناتوانی مثانه در تحمل فشار است. در ادامه، به برخی از علل اصلی بی اختیاری ادرار فشاری در زنان اشاره می‌کنیم:
1. بی‌اختیاری ادرار در بارداری و در زایمانهای طبیعی چراکه باعث کشیدگی و ضعف عضلات کف لگن و بافت های حمایت کننده مثانه می‌شوند. این آسیب‌‌ها باعث کاهش توانایی مثانه در نگه داشتن ادرار در هنگام افزایش فشار می‌شوند. زایمانهای دشوار، نوزادان با وزن بالا یا استفاده از ابزارهای کمکی مثل فورسپس نیز بی‌اختیاری ادرار بعد از زایمان را تشدید می‌کند.
2. پس از یائسگی، سطح هورمون استروژن در بدن زنان کاهش می‌یابد. استروژن به حفظ سلامت بافتهای مثانه و مجاری ادراری کمک می‌کند، و کاهش آن باعث ضعف این بافت‌ها و کاهش کنترل بر ادرار می‌شود.
3. با افزایش سن، عضلات و بافتهای حمایت کننده در اطراف مثانه و مجاری ادراری به تدریج ضعیف می‌شوند. این ضعف به بی‌اختیاری ادرار فشاری منجر می‌شود. همچنین، تغییرات ناشی از پیری در سیستم عصبی در برخی بانوان توانایی کنترل مثانه را کاهش می‌دهد.
4. وزن زیاد فشار بیشتری بر عضلات کف لگن و مثانه وارد می‌کند. این فشار اضافه به مرور زمان به ضعف این عضلات منجر می‌شود و احتمال بی‌اختیاری ادرار فشاری را افزایش می‌دهد.
5. برخی جراحیهای لگنی، مانند جراحیهای مربوط به برداشتن رحم یا سایر جراحیهای لگن، باعث آسیب به عضلات و اعصاب اطراف مثانه می‌شوند. این آسیب‌‌ها کنترل مثانه را مختل کرده و بی‌اختیاری ادرار فشاری ایجاد می‌کند.
6. در برخی موارد، زنان به دلیل ژنتیکی بیشتر مستعد بی‌اختیاری ادرار می‌باشند. به عبارت دیگر، اگر سابقه خانوادگی این مشکل وجود داشته باشد، احتمال بروز آن بیشتر است.
7. ورزش‌های سنگین، بلند کردن اجسام سنگین یا کارهای فیزیکی شدید که به طور مداوم فشار زیادی به ناحیه شکم و لگن وارد می‌کند، باعث ضعف عضلات کف لگن و ایجاد بی‌اختیاری ادرار فشاری می‌شود.
8. یبوست مزمن باعث فشار طولانی مدت به عضلات کف لگن می‌شود. و خطر بی‌اختیاری ادرار را افزایش می‌دهد.
9. سرفه‌های مداوم و مزمن، به‌ویژه در افرادی که به دلیل مشکلات ریوی یا سیگار کشیدن سرفه می‌کنند، فشار زیادی به عضلات کف لگن وارد می‌کند و در نهایت منجر به بی‌اختیاری ادرار فشاری می‌شود.
بیشتر بخوانید: علت شب ادراری در زنان و راه‌های درمان
تشخیص ریزش ادرار استرسی
تشخیص ریزش ادرار استرسی معمولاً با مراجعه به بهترین متخصص زنان و انجام مراحل ارزیابی بالینی انجام می‌شود. پزشک با بررسی دقیق علائم، سابقه پزشکی و انجام معاینات فیزیکی این مشکل را تشخیص خواهد داد.
دکتر زنان ابتدا با پرسش از بیمار درباره علائم و سابقه پزشکی او آغاز می‌کند. در این مرحله سوالاتی مانند میزان و دفعات نشت ادرار هنگام فعالیت‌‌هایی مانند سرفه، عطسه، خنده یا ورزش و سابقه بارداری و زایمان، جراحیهای لگنی، یائسگی و سایر بیماری‌های مرتبط از بیمار پرسیده می‌شود. در ادامه پزشک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد تا وضعیت عضلات کف لگن، مثانه و اندام‌‌های اطراف را بررسی کند. پزشک ممکن است آزمایش ادرار (آزمایش ادرار ساده یا آنالیز ادرار) را انجام دهد تا عفونت‌های ادراری یا سایر مشکلات مثانه را که علائم مشابهی ایجاد می‌کنند، را بررسی کند. بعد از این مرحله برای تشخیص دقیق برخی آزمایشات مانند آزمایش استرس مثانه، آزمایش نوار مثانه و سونوگرافی شکم و لگن انجام می‌دهد.
📍 شیراز، ستارخان، قبل کوچه ۱۴، ساختمان یگانه، طبقه دوم
🕙 ساعات کاری شنبه تا سه شنبه عصرها ۵ تا ۸
درمان بی‌اختیاری استرسی ادرار در زنان در شیراز
درمان بی‌اختیاری ادرار استرسی در زنان به عوامل مختلفی از جمله شدت علائم، وضعیت سلامت عمومی و ترجیحات شخصی بستگی دارد. در ادامه به روش‌های مختلف درمان بی‌اختیاری ادرار استرسی در زنان پرداخته می‌شود:
- کاهش وزن: چاقی فشار زیادی به عضلات کف لگن و مثانه وارد می‌کند. کاهش وزن به کاهش علائم کمک می‌کند.
- تمرینات کگل: این تمرینات به تقویت عضلات کف لگن کمک می‌کنند و باعث کاهش نشت ادرار می‌شود. تمرینات کگل شامل منقبض کردن و شل کردن عضلات کف لگن است.
- پرهیز از مصرف کافئین و الکل: کافئین و الکل مثانه را تحریک کرده و به بی‌اختیاری ادرار دامن می‌زنند. کاهش مصرف این مواد به بهبود علائم کمک می‌کند.
- ترمیم یبوست: یبوست مزمن فشار زیادی به عضلات کف لگن وارد می‌کند. درمان یبوست باعث کاهش علائم بی اختیاری ادرار می‌شود.
- فیزیوتراپی لگنی: متخصصین فیزیوتراپی برنامه‌های تقویتی ویژه‌ای برای عضلات کف لگن طراحی کنند. این درمان شامل تمرینات خاص و تکنیک‌های درمانی دیگر می‌باشد.
- داروها: در برخی موارد، داروهای مخصوصی برای کاهش علائم بی‌اختیاری ادرار تجویز می‌شوند،
- عمل جراحی ترمیمی: شامل بازسازی و ترمیم بافت‌ها و عضلات آسیب دیده است که باعث بهبود کنترل ادرار می‌شود.
نتیجه گیری بی‌اختیاری ادرار استرسی
بی‌اختیاری ادرار استرسی یکی از مشکلات شایع در زنان است که به طور قابل توجهی کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این مشکل ناشی از ضعف عضلات کف لگن و بافتهای حمایت کننده مثانه است و به دلایل مختلفی از جمله بارداری، زایمان، یائسگی، و تغییرات سنی بروز می‌کند. مشاوره با پزشک متخصص برای انتخاب بهترین روش درمانی بر اساس وضعیت فردی و نیازها بسیار مهم است. دکتر انوشه بنان، متخصص زنان، با سال‌ها تجربه در زمینه درمان مشکلات زنان، از جمله بی‌اختیاری ادرار استرسی، آماده ارائه خدمات درمانی و مشاوره‌ای تخصصی است.